Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w dniach od 16 kwietnia do 9 lipca prowadził kompleksową kontrolę na terenie Krakowskich Zakładów Garbarskich w zakresie:
- funkcjonowania systemu oczyszczania wód deszczowych;
- oceny jakości gleby na różnych jej głębokościach w rejonie składowania odpadów garbarskich;
- jakości odprowadzanych ścieków przemysłowych.
Badania pozwoliły sprawdzić i ustalić czy do środowiska nie zostały w latach poprzednich wprowadzane nadmierne ilości chromu, w mniej lub bardziej aktywnych formach. Badania wód opadowych natomiast pozwoliły ustalić czy liczne rozlewiska na terenie zakładu wpływają na jakość wód powierzchniowych.
Gospodarka wodno-ściekowa na terenie zakładu
Decyzją Dyrektora Zarządu Zlewni w Krakowie PGW WP z dnia 18 lutego 2019 r., Krakowskie Zakłady Garbarskie posiadają uregulowany stan formalnoprawny w zakresie gospodarki ściekowej.
W pierwszej kolejności inspektorzy sprawdzili czy związki chromu nie przedostały się do wód powierzchniowych wraz ze ściekami i wodami opadowymi. Pobrano zatem 27 kwietnia próbki wody z wylotu zbiornika końcowego przepompowni ścieków, uzyskując następujące wyniki badań (Załącznik Nr 2):
Wyniki badań zostały odniesione do obowiązujących zakład norm ustalonych w pozwoleniu wodno-prawnym:
BZT5 – 75 mg O2/l
ChZT – 200 mg O2/l
azot amonowy – 60 mg N NH4/l
fosfor ogólny – 3 mg P/l
Jak widać powyżej, spełnione zostały kryteria jakościowe odprowadzanych z zakładu ścieków, a stężenia chromu na +6 stopniu utlenienia są poniżej granicy oznaczalności normy PN – 77/C-04604/08, co przy sumarycznej ilości chromu na poziomie 0,004 mg/l wykazuje, że związki tego pierwiastka nie stanowią w ściekach żadnego problemu.
Oceniając drugie potencjalne źródło skażenia wód powierzchniowych związkami chromu zbadano jakość wód opadowych. Podmiot posiada uregulowany stan formalno-prawny w zakresie gospodarowania wodami opadowymi decyzją Marszałka Województwa Małopolskiego z dnia 30.03.2017r., znak: SR-IV.7322.1.21.2017.WM – pozwolenie wodnoprawne na wprowadzanie oczyszczonych wód opadowych i roztopowych wylotem w km 3+100 do rz. Drwiny Długiej w ilości Q = 360,0 l/s. Pozwolenie ważne jest do 31 marca 2027 r. Wody z terenów, na których występowały rozlewiska i gdzie uprzednio składowano odpady ze skór garbowanych związkami chromu, mogły spływać do zbiornika, gdzie podlegały oczyszczeniu, bądź mogły wsiąkać do gleby. Należało zatem pobrać próbki do badań laboratoryjnych z obu tych matryc.
W pierwszej kolejności zbadano wody opadowe ze zbiornika końcowego tych wód uzyskując następujące dane (Załącznik Nr 2):
Wyniki badań zostały odniesione do obowiązujących zakład norm ustalonych w pozwoleniu wodno-prawnym:
chemiczne zapotrzebowanie tlenu (ChZTCr) 125 mg O2/l, chrom ogólny 0,5 mg Cr/l,
Badania wykazały, że także wody opadowe spełniają rygory pozwolenia wodno-prawnego a związki chromu, ze szczególnym uwzględnieniem jego jonów na +6 stopniu utlenienia praktycznie w tych wodach nie występują.
Celem wykluczenia możliwości zanieczyszczenia wód podziemnych w rejonie zakładu, wskutek jego działalności, zbadano wody z obecnie eksploatowanej studni, tj. S3 (Załącznik Nr 3), a następnie z kolejnych studni tj. S1 i S2. Na podstawie uzyskanych wyników badań nie stwierdzono stężeń mogących świadczyć o zagrożeniu dla środowiska. Wykazano też śladowe ilości związków chromu, a stężenia związków tego pierwiastka na +6 stopniu utlenienia były poniżej granicy oznaczalności normy PN-EN ISO 18412:2007.
Pobór próbek gleby
Przystępując do ustalenia czy i w jakim stopniu wieloletnia działalność garbarni miała wpływ na pogorszenie jakości gleb, w pierwszym etapie 7 maja pobrano jednostkowe próbki gleb w rejonie zakładu. W szczególności pobrano:
Próbka 1 – poza terenem zakładu KZG (zerowa) pobrana od strony ul. Półłanki, głębokość od 0-0,40 m
Próbka 2 – z terenu zakładu KZG od strony ul. Tadeusza Śliwiaka, głębokość 0-0,25 m,
Próbka 3 – z terenu zakładu KZG przed główną halą produkcyjną, głębokość 0-0,40 m,
Próbka 4 – teren zakładu KZG gdzie uprzednio magazynowane były odpady o kodzie 04 01 08, głębokość 0-0,50 m.
Otrzymane wyniki badań (Załącznik Nr 4) zostały porównane z załącznikiem 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi, dla gruntów z grupy IV.
W próbkach badano: chrom ogólny, kadm, ołów, rtęć, indeks fenolowy (po wymywaniu).
Wstępne, niemiarodajne (pochodzące z próbek jednostkowych) wyniki nie wskazywały na możliwość skażenia gleb związkami chromu. Jednakże uwagi na przekroczenie stężenia kadmu w próbce gleby, gdzie uprzednio magazynowane były odpady o kodzie 04 01 08 Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska podjął decyzję o przeprowadzeniu kolejnych, poszerzonych badań gleby z terenów, gdzie składowane były odpady garbarskie.
Pobór próbek został przeprowadzony z zastosowaniem siatki pomiarowej zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi. Próbka złożona składała się z 45 próbek jednorazowych, które pobrane zostały z całości wyznaczonego obszaru.
Na podstawie wykonanych badań (Załącznik Nr 5) nie stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnej kadmu i innych badanych substancji.
Załącznik Nr 1 obrazuje miejsca poboru próbek wód i gleb w rejonie Kakowskich Zakładów Garbarskich.
Gospodarowanie odpadami
W związku ze zgłoszeniem prasowym dotyczącym niewłaściwego sposobu przechowywania, zawierających chrom odpadów, w beczkach na terenie Krakowskich Zakładów Garbarskich, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska przeprowadził oględziny miejsc i sposobów magazynowania odpadów.
W trakcie kontroli w dniu 16 kwietnia, Jednostka Gaśniczo-Ratownicza nr 4 w Krakowie pobrała próbkę odpadu z beczek, która została przekazana do analizy Centralnemu Laboratorium Badawczemu. Badania zostały przeprowadzone na obecność chromu ogólnego.
Z przeprowadzonych badań wynika, że w pobranej próbce odpadu znajdowało się 275 000 mg/kg s.m. chromu ogólnego, w związku z tym należy stwierdzić, że w beczkach znajdował się, zgodnie z opisem, odpad chromowy powstający w zakładowej oczyszczalni chromowej. Jest to odpad, który zgodnie z posiadaną decyzją Zakładu został dopuszczony do wytwarzania w wyniku jego działalności.
Ponadto informujemy, jednocześnie odnosząc się do przedmiotu wniesionej interwencji w zakresie niebieskiego zabarwienia odpadu mającego świadczyć o jego toksyczności, że niebiesko/szaro/zielone zabarwienie odpadu świadczy o występowaniu chromu będącego na III stopniu utlenienia, który nie jest odpadem niebezpiecznym. Natomiast zabarwienie pomarańczowo-czerwone charakteryzuje chrom VI wartościowy i to ten posiada właściwości niebezpieczne.
W trakcie oględzin prowadzonych w dniu 16 kwietnia 2021 r. widoczne było zabarwienie szaro-niebieskie odpadu. Tak więc podnoszony argument mówiący o toksyczności chromu na terenie zakładu jest nieuzasadniony.
Dodatkowo, w dniu 20 maja dokonano poboru próbek z dwóch losowo wybranych beczek, w których badano takie substancje, jak: chrom ogólny, kadm, ołów, rtęć, indeks fenolowy (po wymywaniu).
Z przeprowadzonych badań wynika, że w pobranej próbce odpadu znajdowało się 275 000 mg/kg s.m chromu ogólnego, w związku z tym można stwierdzić, że w beczkach znajdował się zgodnie z opisem odpad chromowy powstający w zakładowej oczyszczalni chromowej. Jest to odpad, który zgodnie z posiadaną decyzją Zakładu został dopuszczony do jego wytwarzania w wyniku jego działalności.
Podczas prowadzonych w ubiegłych latach czynności kontrolnych nie wykonywano badań odpadu o kodzie 04 01 06 – „osady zawierające chrom, zwłaszcza z zakładowych oczyszczalni ścieków”. Zakład nie ma obowiązku wykonywania badań „wymywalności odpadów oznaczonych kodem 04 01 06” oraz posiadania karty charakterystyki odpadu. Badania „wymywalności” odpadów wykonuje się zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 16 lipca 2015 r. w sprawie dopuszczania odpadów do składowania na składowiskach. Zakład nie składuje tych odpadów na składowisku.
Wykonujące zlecenia WIOŚ Centralne Laboratorium Badawcze GIOŚ nie weryfikuje deklarowanych zgodności kodów ani nie oznacza stężenia chromu na +6 stopniu utlenienia.
Nie ma też potrzeby wykonywania tego typu kosztownych badań w innych laboratoriach z następujących powodów:
ścieki powstające przy wytwarzaniu tego odpadu nie zawierają jonów chromu na +6 stopniu utlenienia
w wodach opadowych nie ma jonów chromu na +6 stopniu utlenienia
ogólnie dostępna wiedza chemiczna dowodzi, że w środowisku naturalnym związki chromu VI występują jedynie w niewielkich ilościach w minerałach. Związki te są silnymi utleniaczami i nie mogą powstać w wyniku przetwarzania związków chromu III, w zakładach garbarskich.
Prowadzona przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie szczegółowa kontrola Krakowskich Zakładów Garbarskich, w trakcie, której przebadane zostały kluczowe komponenty, mogące mieć istotny wpływ na jakość środowiska, wykazały, że Zakład nie oddziałuje negatywnie na wody i gleby.
Załączniki do pobrania
Załącznik Nr 1_mapa poboru próbek
Załącznik nr 2 – sprawozdanie z badań ścieków i wód opadowych
Załącznik Nr 3_Sprawozdanie z badań próbki wody podziemnej _Studnia S-3
Załącznik Nr 4 Wyniki badań gleb_7.05.2021
Załącznik Nr 5 _Sprawozdania z badań próbek gleby _09.06.2021