Sezon grzewczy w Aglomeracji Krakowskiej już się rozpoczął. W związku z tym faktem, jak co roku w mediach, pojawiają się informacje dotyczące przekroczeń poziomów dopuszczalnych pyłów zawieszonych. Z jednej strony to niewątpliwie pozytywne, że mieszkańcy są informowani na bieżąco, z drugiej jednak, należy zauważyć, iż bardzo często pojawiają się błędy dziennikarskie związane z interpretacją wyników jakości powietrza.
Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu
(Dz.U. 2012, poz. 1031)
Rozporządzenie to określa dopuszczalne poziomy m.in. dla:
– pyłu zawieszonego PM10
– pyłu zawieszonego PM 2,5.
I tak:
PYŁ ZAWIESZONY PM 10
- Poziom dopuszczalny został określony dla 24-godzinnego oraz rocznego poziomu uśredniania wyników pomiarów:
– 50 µg/m3 wartość dopuszczalna dobowa (średnia z 24 godzin)
– 40 µg/m3 wartość dopuszczalna średnioroczna
PYŁ ZAWIESZONY PM2,5
- Poziom dopuszczalny został określony dla rocznego poziomu uśredniania wyników pomiarów
– 25 µg/m3 wartość dopuszczalna średnioroczna
Najczęściej popełniane błędy przez dziennikarzy w zakresie interpretacji wyników jakości powietrza to:
- Odniesienie stężenia z jednej godziny do normy dobowej i w oparciu o takie porównanie wskazywanie na przekroczenie poziomu dopuszczalnego.
- Odniesienie stężenia z jednej godziny do normy rocznej i w oparciu o takie porównanie wskazywanie na przekroczenie poziomu dopuszczalnego.
W związku z czym, przez błędne interpretowanie przekroczeń poziomów dopuszczalnych pyłów zawieszonych, w mediach niejednokrotnie pojawiają się następujące informacje, np.:
„…w większości miasta normy zanieczyszczeń powietrza nad ranem zostały przekroczone”
„..smog od rana daje się we znaki. Dopuszczalne normy dobowe są przekroczone miejscami nawet dwukrotnie”
Przedstawione w ten sposób informacje są nieprawdziwe, co w konsekwencji daje zafałszowany obraz rzeczywistości. Nie można bowiem na podstawie pojedynczych stężeń godzinnych stwierdzać, iż doszło do przekroczenia normy dobowej. Jest to merytorycznie nieakceptowalne.
Co prawda, utrzymujące się wysokie stężenia jednogodzinne mogą ostatecznie doprowadzić do przekroczenia normy dobowej. Fakt ten jednak możemy stwierdzić dopiero po upływie danej doby.
Analogicznie nie można także na podstawie pojedynczych stężeń godzinnych stwierdzać, iż doszło do przekroczenia normy rocznej.
Poniższy przykład przedstawia dokładnie to, o czym jest mowa powyżej.
W dniu 5.10.2018 r. jedna z gazet opublikowała informację, iż „..w piątek stacje pomiarowe zanotowały niemal dwukrotne przekroczenia maksymalnych dopuszczalnych stężeń PM10”. Informacje te zostały podane na podstawie stężeń jednogodzinnych (z godz. 7.00 i 8.00), które zostały również przytoczone w artykule tj.:
– stacja Aleja Krasińskiego – 96 ug/m3,
– stacja Dietla – 70 ug/m3
– stacja Złoty Róg – 81 ug/m3
W rzeczywistości stężenie średniodobowe w dniu 5.10.2018 r. wyniosło:
– stacja Aleja Krasińskiego – 64 ug/m3
Norma została przekroczona o 28 %.
(*wyjaśnienie: 64 ug/m3 – stanowi 128% normy, mówimy wtedy o przekroczeniu normy o 28%)
– stacja Dietla – 57 ug/m3
Norma została przekroczona o 14 %.
– stacja Złoty Róg – 51 ug/m3
Norma została przekroczona o 2 %.
– stacja Nowa Huta – 45 ug/m3
Nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnej dobowej.
– stacja Piastów – 42 ug/m3
Nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnej dobowej.
– stacja Wadów – 39 ug/m3
Nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnej dobowej.
– stacja Kurdwanów – dane niepełne
Zatem w dniu 5.10.2018 r. ostatecznie nie doszło do dwukrotnego przekroczenia normy jak informowano. Na trzech stacjach nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnej dobowej, natomiast na pozostałych stacjach norma była przekraczana o 2-28% w zależności od stacji.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska apeluje więc, by przekazując Mieszkańcom informacje o stanie zanieczyszczenia powietrza przedstawiać je w sposób rzetelny i merytorycznie poprawny, tzn. odnosząc się prawidłowo do obowiązujących norm.
W celu prawidłowego informowania o stanie jakości powietrza Główny Inspektorat Ochrony Środowiska opracował tzw. indeks jakości powietrza. Można się z nim zapoznać na stronach internetowych GIOŚ oraz WIOŚ.
Dodatkowo wyjaśniamy, iż zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu:
-poziom alarmowy dla pyłu zawieszonego PM 10 wynosi – 300 µg/m3 -wartość dobowa (średnia z 24 godzin).
-Poziom informowania – 200 µg/m3 wartość dobowa (średnia z 24 godzin).
WIOŚ stoi na stanowisku, iż poziomy te są zbyt wysokie. Podobne stanowisko przyjął Małopolski Urząd Marszałkowski, czego efektem jest zapis w uchwale sejmiku, zgodnie z którym w ramach działań krótkoterminowych II stopień zagrożenia wprowadzany jest w sytuacji, gdy w danym obszarze pomiar stężenia 24godz. pyłu PM10 dla średniej ze stacji pomiarowych WIOŚ w dniu poprzedzającym osiągnął wartość powyżej 150 μg/m³ lub na co najmniej jednej stacji pomiarowej osiągnął wartość powyżej 200 μg/m³.
Materiał opracowany przy współudziale Wydziału ds. jakości powietrza UM Krakowa